Unajua? Katika utafiti uliochapishwa mnamo 2020, iliibuka kuwa Kisiwa cha Papua ndio kisiwa chenye aina nyingi zaidi za mimea ulimwenguni, unajua! Utafiti huu, uliofanywa na watafiti 99 kutoka nchi 19, ulisema kuwa Kisiwa cha Papua kina aina 13,634 za mimea, ambapo 68% ni mimea ya kawaida. Ajabu sana, ndio!

Ni mimea au mazao gani ya kawaida ya Papua uliyojua hapo awali? Cha kufurahisha zaidi ni kwamba mimea mingi ya Papua ina faida nyingi. Kuna mimea ambayo matunda yake yanasaidia kutibu magonjwa mbalimbali ya macho, yanaweza kuzuia ukuaji wa seli za saratani, na kuongeza kinga ya mwili. Lo, una hamu ya kujua ni mimea gani? Wacha tujue pamoja, njoo!

1. Matunda mekundu (Pandanus conoideus)

Mmea huu wa asili wa Papua unaweza kupatikana katika maeneo mbalimbali nchini Papua, kama vile katika Milima ya Jaya Wijaya, Wamena, Jayapura, Timika, Nabire, na Manokwari. Kama jina linavyopendekeza, matunda haya ni nyekundu na yana ukubwa mkubwa, ambayo inaweza kufikia urefu wa hadi 55 cm, kipenyo cha cm 10-15, na uzito wa kilo 2-3. Watu wengi wa Papua hutumia tunda hili, kwa mfano kama mchanganyiko wa mboga. 

Kuna tafiti kadhaa ambazo zimejadili faida mbalimbali za matunda nyekundu, kama vile kuzuia ukuaji wa seli za saratani, kupunguza sukari ya damu, na kutibu macho ya myopic. Si hivyo tu, mafuta nyekundu ya matunda pia yanaweza kutumika kama rangi ya asili, wakati majimaji kutoka kwa mafuta yanaweza pia kutumika kama chakula cha kuku. 

Hadi sasa, watafiti bado wanachunguza uwezekano mwingine wa matunda nyekundu. Mmoja wa washiriki wa Wanasayansi wa Kipapua wa 2021, ambaye ni Vivi Mariana, alifanya utafiti juu ya matumizi ya unga wa matunda nyekundu (Pandanus conoideus) na unga wa matunda ya pandan (Pandanus tectorius) katika uundaji wa kuki za sago. Kupitia utafiti huu, Vivi aligundua kuwa unga wa matunda mekundu unaweza kuwa malighafi ya kuki za sago. Inavutia! Nini kingine matunda nyekundu yanaweza kutumika?

2. Matoa (Pometia pinnata)

Kisha, hebu tujue mmea wa matoa! Mmea huu huzaa matunda mara moja kwa mwaka, ambayo ni kati ya Julai na Oktoba na kipindi cha ukomavu cha karibu miezi 4. Kama vile matunda nyekundu, matoa pia yanaweza kupatikana katika maeneo mengi ya Papua. Ngozi ya tunda la matoa ni nyekundu nyeusi, ilhali nyama ya tunda hilo ni ya mviringo, ya manjano nyeupe, na ina mwonekano wa kutafuna kama rambutan na longan. Kuna aina 2 za matoa, nazo ni Matoa Kelapa na Matoa Papeda. Tofauti kati ya hizi mbili ni kwamba Matoa Kelapa ina muundo wa kutafuna na mnene, wakati Matoa Papeda ina nyama ya mushy zaidi.

Ingawa ni ndogo kwa ukubwa, matoa pia ina faida nyingi, unajua! Ngozi na nyama ya tunda la matoa ina vitamini C na E ambazo zinaweza kufanya kama antioxidants na kuboresha kinga ya mwili. Kisha, maudhui ya lishe ya matunda haya yanaweza kupambana na maambukizi ya virusi katika mwili, kusaidia kupunguza matatizo, na kupunguza shinikizo la damu.

3. Mchungu 

Labda jina woromo si maarufu kama tunda jekundu au matoa. Walakini, mmea huu wa asili wa Papuan pia una faida nyingi, unajua! Mimea ya Woromo hupatikana katika eneo la milima la kati la Papua kwenye mwinuko wa mita 2,500-3,000 juu ya usawa wa bahari. Umbo la tunda la woromo ni sawa na jackfruit na breadfruit ambalo ngozi yake ina umbile la miiba. Wakati huo huo, nyama ya matunda inaweza kuwa nyeupe, njano nyeupe na machungwa na inatoa harufu tofauti.

Mtafiti kutoka Papua, Dk. Been Kogoya ambaye anatafiti kwa kina tunda la Woromo alisema kuwa tunda hili lina viambato mbalimbali ambavyo ni bora kiafya ikiwa ni kusaidia kutibu magonjwa ya moyo, cholesterol na gout. Kando na kuliwa na kusindikwa kuwa dawa, tunda la Woromo pia linaweza kusindikwa kuwa mafuta na sabuni.

Kando na mimea hii mitatu inayozaa matunda, kuna mimea mingi zaidi inayopatikana Papua ambayo inavutia sisi kujua na kujifunza kuihusu. Inaweza kuwa bado kuna habari nyingi kamili na faida ambazo bado hazijajulikana, kwa hivyo bado zinahitaji kuchunguzwa zaidi. Kwa hivyo, hapa ndipo jukumu la watafiti ni muhimu sana kuchunguza uwezo na manufaa ya mimea mbalimbali nchini Papua.

Ikiwa unaanza kupendezwa na kuwa mtafiti mchanga anayesoma anuwai ya mimea huko Papua, unaweza kushiriki katika mpango wa Mwanasayansi mchanga wa Papua unaoshikiliwa na Wakfu wa EcoNusa. Kupitia mpango huu, una fursa ya kushiriki katika warsha na kambi za mafunzo kama maandalizi ya utafiti, kupokea mwongozo kutoka kwa wataalam wakati wa utafiti, na kuchapisha matokeo ya utafiti. Usikose, sawa!

Author: JS

Travel Vlogger, Journalist,